بررسی ارتباط بین قابلیت‌های مذهبی و ماندگاری جمعیت در روستاهای محروم خراسان رضوی

مذهب از گذشته‏های دور، نقش عمده‏ در استقرار‏و رونق سکونتگاههای انسانی داشته‏است. بطور عمده دو نقش کلیدی در این خصوص را می‏توان ابتدا ناشی از افزایش حس وابستگی فرد به مکان و تعلق خاطر درونی او به نیرویی فرامادی و سپس ناشی از مزیتهای اقتصادی که در نتیجه حضور زائران از دیگر نقاط و احتیاج آنها به کالا و خدمات است برشمرد. می‏توان گفت رونق گردشگری مذهبی و زیارت نیز برپایه همین موضوع است. براساس آمار مرکز آمار ایران در حال حاضر در 390 نقطه روستایی استان بقعه امام‏زاده وجود دارد که شامل 10.8% از نقاط روستایی می‏شود. با توجه به‏اینکه جمعیت روستایی استان، طی سالهای اخیر همواره با کاهش جمعیت روبرو بوده‏است و این مساله در نواحی محروم استان شدت بیشتری دارد، لذا این مطالعه به بررسی تغییرات جمعیتی روستاهای دارای امام‏زاده و فاقد امام‏زاده در نواحی محروم استان با هدف دستیابی به رهیافت توسعه محلی روستایی با تکیه بر این نقاط می باشد. براین اساس در این مطالعه ضمن استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تشکیل پایگاه اطلاعات مکانی از تمامی روستاهای استان، براساس مدلهای تصمیم‏گیری چندمعیاره‏فضایی و با توجه به شاخصهای مربوط به ویژگیهای موقعیتی و میزان بهره‏مندی نقاط روستایی از خدمات، اقدام به شناسایی نقاط محروم استان گردید. در این مرحله54 نقطه روستایی دارای امام‏زاده شناسایی شد. در ادامه با استفاده از روشهای مقایسه‏ای نظیر آزمون tبا دو نمونه مستقل و آزمون کای‏اسکوئرپیرسون و ضریب همبستگی وی‏کرامر، تفاوتهای جمعیتی بین این روستاها با روستاهای فاقد امام‏زاده بررسی شد. نتایج این تحلیل نشان داد که تفاوت معناداری بین میانگین جمعیت روستاهای دارای امام‏زاده وفاقد آن وجوددارد. همچنین ارتباط معناداری بین اندازه جمعیتی سکونتگاه روستایی با وجود یا عدم وجود امامزاده قابل مشاهده‏است که مبین نقش مهم این روستاها در تثبیت جمعیت روستایی در نواحی محروم استان است.